Doskonale wszystkim znany pomidor (Licopersicon esculentum) to roślina z rodziny psiankowatych i bliski krewny papryki, ziemniaka, tytoniu i innych pożytecznych roślin. Aż trudno sobie wyobrazić, że Europa kiedyś nie miała o nim zielonego pojęcia. Jego obecność na naszych stołach zawdzięczamy odkrywcom Nowego Świata. Pomidor, zwany wcześniej złotym jabłkiem, przywędrował, a raczej przypłynął, na nasz kontynent na przełomie XVI i XVII wieku z Ameryki Południowej, gdzie rdzenni mieszkańcy uprawiali go już tysiące lat wcześniej.
W swoim naturalnym środowisku i w warunkach do niego zbliżonych pomidor jest rośliną wieloletnią, w Polsce jednak uprawia się go jako gatunek jednoroczny. Jest to bowiem roślina ciepłolubna, a optymalne warunki dla jej wegetacji to 20–27ºC. Rośliny uprawiamy z rozsady, sadzimy w gruncie po 15 maja (czyli po tzw. zimnej Zośce) w rozstawie 60 × 60 cm. Owocem pomidora jest bardzo smaczna jagoda, o czym chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Przez długie lata kojarzyliśmy ją jako mniejszą lub większą, ale zbliżoną kształtem do kuli w różnych odcieniach czerwieni. Jakiś czas temu pojawiły się pomidory o barwie żółtej, niedawno też i pomarańczowej, których sadzonki stosunkowo łatwo nabyć u ogrodników. Ostatnio rarytasem wśród koneserów tego warzywa i miłośników jego amatorskich upraw są gatunki o owocach czarnych, niebieskich bądź fioletowych. Z powodzeniem można traktować je jako rośliny ozdobne do ogrodów, a niektóre gatunki dobrze rosną w doniczkach na tarasach i balkonach
CZYTAJ TAKŻE: Warzywnik przy domu zdrowo zorganizowany
Najczęściej z palikiem
Bogactwo pomidorowych odmian to z jednej strony frajda dla ogrodników-amatorów, bo i przygoda z ich uprawą większa. Z drugiej strony to jednak wyzwanie, bo trzeba się w nich cokolwiek rozeznawać, żeby je odpowiednio sadzić i pielęgnować, o ile chcemy cieszyć się ich owocami.
Każdy, kto zaczyna przygodę z tą rośliną, powinien przede wszystkim mieć świadomość, że nie wszystkie gatunki nadają się do upraw gruntowych. A to istotne, jeżeli owoce chcieliśmy przeznaczyć na przetwory, bo to gruntowe najczęściej do tego służą (dlatego też budzą takie zainteresowanie przemysłu spożywczego). Niektóre odmiany potrzebują więcej ciepła, trzeba je zatem uprawiać w przydomowych szklarniach i tunelach. Mają wprawdzie dłuższy okres wegetacji, ale można je za to wysadzać wcześniej niż gruntowe, bo pod osłoną przygruntowe przymrozki nie są im straszne. Ich owoce idealnie nadają się do bezpośredniego spożycia i można je dłużej przechowywać.
Okres wegetacji to istotne kryterium podziału pomidorów. Większość odmian uprawianych w przydomowym warzywniku to pomidory ciągle rosnące – rozkrzewiają się prawie do końca sezonu i bardzo długo pojawiają się nowe kwiaty. W uprawach towarowych w gruncie hoduje się zaś odmiany samo kończące, które po wytworzeniu 3-4 grona kończą swój wzrost i dzięki temu można stosować zbiór mechaniczny. Oczywiście możemy uprawiać je także amatorsko, ale ze świadomością, że nasze „pomidorobranie” zakończymy wcześniej.
Pomidory mogą być ponadto sztywno łodygowe – nie potrzebujące podpór, oraz miękko łodygowe – wymagające palikowania. Pierwsze spotyka się rzadko, o czym przekonał się niejeden pomidorowy hodowca-amator. Ogrodnicy sprzedający sadzonki stosunkowo często zapewniają, że oferowana przez nich odmiana nie potrzebuje palika, a jak przyjdzie co do czego, pomidor nam się wykłada i bez takiej podpory ani rusz.
Dobra rada
Jeśli nie masz ogródka, a masz balkon lub taras, możesz uprawiać własne pomidorki w donicach. Szereg odmian (głównie koktajlowych) jest przystosowana do takiej uprawy. Odmiany te nie mają dużych owoców, ale za to bardzo obficie plonują, są bardziej odporne na choroby, nie potrzebują aż tylu oprysków – są więc zdrowsze.
Nie tylko czerwone
Najciekawszy podział różnych odmian pomidorów to ten ze względu na wielkość, kształt i kolor owocu. Dzięki wielu latom uprawy i hodowli udało się uzyskać niesamowitą różnorodność odmianową pomidorów. Ich owoce mogą ważyć mniej niż 1 gram, a mogą też i 3,5 kilograma. Mogą mieć kształt podłużny, okrągły, jajowy, eliptyczny, sercowaty albo przypominający kształt owoców, takich jak gruszka czy śliwka. No i te kolory! Setki barw i odcieni, mieszanki od białego przez czarny po tęczowe.
Posługując się tymi trzema kryteriami (kształt, kolor i wielkość owoców), wyróżnia się następujące, dość dobrze już znane, typy pomidorów:
- koktajlowe – małe, okrągłe pomidorki, często zebrane w grona do kilkudziesięciu owoców, idealne do sałatek oraz na raz dla dzieci (na pewno zjedzą całego). Wśród nich mamy cherry – podobne do owoców czereśni (np. czarnoowocowa Black cherry albo czerwona Maskotka, Koralik lub Crimean Rose), plum cherry – lekko wydłużone (np. Black plum), mini gruszkowe (Yellow pear), mini cherry (np. półgramowe Matts Wild Cherry);
- gruszkowate – w wyglądzie przypominające gruszkę, często lekko żebrowane (np. Aladdins Lamp);
- śliwkowe – przypominające kształtem śliwkę, a czasem i kolorem, różnej wielkości;
- malinowe – to potoczna nazwa owoców o barwie malinowej i specyficznym smaku, występują zarówno w wersji koktajlowej, jak i w wersji dużych, owalnie spłaszczonych owoców, których waga może dochodzić do 1,5 kg;
- sercowate – o kształcie przypominającym serce (dobrze znane Bawole serca albo Anna Russia);
- cząstkowe – wyglądają jak zrośnięte ze sobą małe pomidorki (np. Roisetomatto);
- mozaikowe – wielobarwne, pokryte nierównymi plamami (np. Tigirella, Specled Roman);
- w typie San Marzano lub bycze rogi – wydłużone owoce, idealne do spaghetti i na przeciery (np. Vezufio lub polska odmiana Opałka);
- w typie Beefsteak – duże lub bardzo duże pomidory, często o nierównym kształcie, wielokomorowe (np. Ananas Noir, Crimson Cushion).
Osobną grupą są tak zwane pomidory syberyjskie, które są bardziej odporne na choroby, szybciej dojrzewają i są mniej alergenne. Należą do nich takie odmiany, jak Zabawa, Ispolin, Black Prince.
Ciekawostka
Największy pod względem wielkości rośliny pomidor, jaki można uprawiać, to pomidor drzewiasty (cyfomandra).Jest to roślina wieloletnia, którą można sadzić nawet w gruncie, ale pod warunkiem, że mamy sadzonki otrzymane wegetatywnie z kwitnących roślin. Jego owoce są owalne, o ciężarze dochodzącym do 100 gram, aromatyczne i zdrowe. W smaku przypominają trochę posolony pomidor z dodatkiem czarnej porzeczki.
Jeżeli pod uwagę weźmiemy tylko barwę, to do ciekawszych odmian należą te o owocach:
- w różnokolorowe pasy w kierunku z góry na dół (tzw. zebry, np. Green zebra);
- zielone (np. Aunt Rubys german green, Cherokee green, Emerald Apple, green Giant);
- białe (np. Hughs, Ivory Pear);
- żółte (np. Anna banana Russian, Banana Legs, Brandywine yellow);
- pomarańczowe (np. Orange banana, Amish Gold Slicer);
- różowe (czyli malinowe, Caspian pink, Coeur de Beauf);
- czerwone (Bulls Balls, Creme Brulee);
- niebieskie (np. Blue pitts czereśniowe, Indigo Rose);
- fioletowe (Violet Jasper);
- brązowe (np. Black from tula, Cherokee Chocolate, Clackamas blueberry);
- czarne (np. Glackmas blueberry Black Krim oraz – bardzo popularny – Black Prince);
- kolorowe (Berkeley Tie dye, Hazel Mae).
Robert Rewucki,
Foto: pomidorowadolina.pl
Nasiona prezentowanych na zdjęciach odmian dostępne są na pomidorowadolina.pl
Źródło: Lubelski Poradnik Budowlany
Napisz komentarz
Komentarze